نشست بی نتیجه قاهره؛ فاصله زیاد حرف تا عمل اعراب

پس از نشست سازمان همکاری اسلامی که هفته گذشته برگزار شد، این بار قاهره، پایتخت مصر روز شنبه میزبان رهبرانی از کشورهای عربی و برخی هیئت‌های اروپایی بود که در آن تحولات فلسطینی مورد بررسی قرار گرفت. در این اجلاس تحولات و آینده مسئله فلسطین و روند متزلزل نزدیک به 9 سال صلح بررسی شد که در آن شرکت کنندگان بر ضرورت حل مسئله فلسطین و رد تمامی تلاش‌های اسرائیل برای آوارگی اجباری ساکنان غزه تاکید کردند. کشورهای عربی گفتند که زمان احیای تلاش‌ها برای پایان دادن به چرخه چندین دهه خشونت بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها که دوباره در 7 اکتبر آغاز شد فرا رسیده است.

عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در افتتاحیه این نشست تاکید کرد:حل مسئله فلسطین بدون حل و فصل عادلانه آن هیچگاه رخ نخواهد داد. السیسی با تاکید بر اینکه مصر گذرگاه رفح را نبست بلکه اسراییل آن را بمباران کرد، ادامه داد:«ما بار دیگر خواستار حمایت بین‌المللی از ملت فلسطین و همه غیرنظامیان هستیم».  

رئیس جمهور مصر همچنین تصریح کرد:«امروز ما برای رسیدن به اجماع بر سر یک نقشه راه برای احیای روند صلح تلاش خواهیم کرد. این نقشه راه با آتش بس فوری آغاز می‌شود و منجر به تشکیل کشور مستقل فلسطین خواهد شد».

ملک عبدالله، پادشاه اردن هم آنچه را سکوت جهانی در قبال حملات اسرائیل به نوار غزه توصیف کرد، محکوم و خواستار رویکردی متعادل در قبال مناقشه رژیم صهیونیستی و فلسطین شد. وی گفت که پیامی که جهان عرب می‌شنود بلند و واضح است، جان فلسطینی‌ها کمتر از جان اسرائیلی‌ها اهمیت دارد و تاکید کرد که افکارعمومی از اعمال خشونت‌آمیز دسته‌جمعی علیه غیرنظامیان بی‌گناه در غزه و کرانه باختری خشمگین و غمگین است.

عبدالله گفت:«اسرائیل تسریع در حل و فصل راهکار دو دولتی را غیرممکن می‌کند و آنچه امروز اتفاق می‌افتد نتیجه عدم دستیابی به راه حل پایدار است». وی همچنین تاکید کرد که اولویت امروز پایان دادن فوری به آنچه در غزه اتفاق می‌افتد است، زیرا محاصره اسرائیل در غزه برای سالها در میان سکوت بین‌المللی ادامه یافته است.

نشست قاهره با وجود مخالفت با کشتار مردم غزه اما هم کمافی‌السابق بدون هیچگونه نتیجه ملموس و صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد، اقدامی که سبب شد تا دولت مصر به عنوان میزبان این نشست، بیانیه‌ دولتی صادر کند.

یک منبع دیپلماتیک مصر در این رابطه به روزنامه القدس العربی گفت: «از دو روز پیش اختلافاتی میان هیئت‌های اروپایی و عربی شرکت کننده در نشست صلح قاهره درباره برخی پرونده‌ها وجود داشت. مصر برای ایجاد توافقی میان تمام شرکت کنندگان در نشست تلاش کرد. هیئت‌های اروپایی می‌خواستند صراحتا حماس محکوم شده و آن را یک گروه «تروریستی» بخوانند، اما هیئت‌های عربی با آن مخالفت کردند چراکه حملات رژیم صهیونیستی تمام فلسطینی‌ها را هدف قرار داده و اقدامات تروریستی از جانب صهیونیست‌ها انجام شده است».

طرح مشکوک ارسال کمکهای بشردوستانه

سران عرب در نشست قاهره بر اولویت ارسال کمکهای بشردوستانه به مردم غزه تاکید کردند که باید هر چه سریعتر به این مردم برسد. فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان خواستار اقدام فوری برای توقف فوری تشدید تنش نظامی در غزه شد و تاکید کرد که ریاض در کنار مردم فلسطین برای احقاق حقوق آنها می‌ایستد و خواستار گشایش فوری کریدورهای بشردوستانه امن به غزه شد. محمد بن زاید آل‌نهیان، حاکم امارات هم خواستار بازگشایی کریدورهای بشردوستانه ایمن برای حمایت از غزه شد.

درخواست کمکهای بشردوستانه درحالی است که رژیم اشغالگر همزمان با حملات موشکی به غزه، ساکنان این منطقه را به شدت محاصره کرده و اجازه کمک‌رسانی از خارج را نمی‌دهد و فقط روز شنبه پس از دو هفته بمباران مداوم، 20 کامیون از گذرگاه رفح وارد غزه شد. کمکهای ناچیزی که تنها ملزومات دارویی و غذایی را شامل می‌شد که حتی برای یک وعده بیش از 2 میلیون نفر کافی نیست. جنبش حماس هم ورود تنها 20 کامیون کمک به جنوب غزه را اقدامی آمریکایی-اسرائیلی برای پرتاب خاکستر به چشم و فریب افکار عمومی با حل بحران فاجعه بار انسانی در غزه دانست.

این کمکهای اندک نیز فقط برای بخشی از مردم غزه ارسال شده است و آنگونه که محمد شویدا، مدیر آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک «آنروا» گفت، شمال غزه از کمک‌های ارسال شده مستثنی شده‌اند. آنروا پیشتر از انتقال مقر و کارکنان خود به جنوب غزه خبر داده بود.

علی حویدی، مدیرکل کمیسیون دفاع از حقوق آوارگان فلسطینی در گفتگو با خلیج آنلاین با انتقاد از این اقدام آنروا، تاکید کرد که رژیم صهیونیستی پشت این تصمیم قرار دارد و بر لزوم حفاظت از غیرنظامیان مطابق با قوانین بین‌المللی و رساندن کمک به تمام مناطق نوار غزه تاکید کرد.

سازمان ملل و آمریکا سعی دارند با ارسال کمکها به بخش جنوبی غزه، همه مردم این منطقه را در مناطق جنوبی تجمیع کرده و شرایط را برای اشغالگری صهیونیست‌ها هموار کنند، زیرا می‌دانند که حضور غیرنظامیان در نوار شمالی مسیر پیشروی ارتش صهیونیستی را کند خواهد کرد.

مخالفت با کوچاندن فلسطینی‌ها

یکی از مواردی که تقریبا کشورهای عربی حاضر در قاهره روی آن اجماع داشتند، مخالفت با کوچاندن ساکنان غزه به مناطق دیگر بود. السیسی در این باره گفت که مصر مخالفت کوچاندن فلسطینی‌ها به صحرای سینا است چراکه این اتفاق به معنای از بین بردن مسئله فلسطین خواهد بود. مردم فلسطین از ترک سرزمین خود حتی اگر در اشغال باشد امتناع می‌ورزند و آوارگی فلسطینی‌ها به معنای پایان دادن به موضوع فلسطین و نابودی آن است.

پادشاه اردن هم گفت که نمی‌توان 5 میلیون فلسطینی را که در اشغال زندگی می‌کنند به حاشیه راند و آوارگی اجباری فلسطینی‌ها را که خط قرمز همه ماست، قاطعانه رد می‌کنیم. حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین نیز به نوبه خود، مخالفت قاطع خود را با آوارگی مردم غزه از سرزمین اجدادی‌شان اعلام کرد.

لازم به ذکر اسیت که رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر از ساکنان شمال غزه خواسته تا این مناطق را ترک کرده و به سمت بخشهای جنوبی بروند، اقدامی که با هدف هموار کردن زمینه برای مداخله زمینی و اشغال غزه انجام می‌شود اما حتی سازمان ملل هم با این اقدام مخالفت کرده‌ است.

صهیونیست‌ها سعی دارند فلسطینیان را به صحرای سینا کوچ دهند و برای همیشه از دست گرو‌ههای مقاومت غزه خلاص شوند اما این کار می‌تواند بحران جدیدی را در منطقه ایجاد کند.

کشورهای عربی بیم آن دارند که این حمله باعث شود ساکنان غزه برای همیشه از خانه‌های خود و حتی به کشورهای همسایه فرار کنند، همانطور که در سال 1948 با اعلام تاسیس رژیم جعلی اتفاق افتاد و طولانی‌ترین بحران جهانی را کلید زد.

مصر نگران نبود امنیت در نزدیکی مرز با غزه در شمال شرقی سینا است، جایی که گروه‌های مسلح از آن برای حمله به ارتش مصر استفاده می‌کنند. اردن هم که تعداد زیادی از آوارگان فلسطینی را در خود جای داده، نگران است که دایره درگیری در حال گسترش، به تل‌آویو این فرصت را بدهد که سیاست اخراج دسته جمعی فلسطینی‌ها از کرانه باختری را اجرا کند.

مسئله آزادی اسرای فلسطینی هم یکی از موضوعاتی بود که از سوی برخی رهبارن عرب در نشست قاهره مطرح شد. در این رابطه، پادشاه بحرین همچنین در سخنرانی خود خواستار تلاش برای آزادی همه زندانیان و ارائه کمک‌ها شد و تاکید کرد که بدون راه‌حل دو کشور ثباتی در خاورمیانه وجود ندارد.

پادشاه بحرین درشرایطی از آزادی اسرای فلسطینی دم می‌زند و خود را حامی آنها نشان می‌دهد که زندان‌های بحرین مملو از مخالفان سیاسی است که به خاطر انتقاد از سرکوبگری‌های آل‌خلیفه زندانی شده‌اند. بر اساس گزارش عفو بین‌الملل، بیش از 5200 نفر در زندانهای بحرین بازداشت هستند که بسیاری از آنها بدون تفهیم اتهام در زندان به سر می‌برند و نهادهای حقوق بشری از این وضعیت ابراز نگرانی کرده و خواستار آزادی مخالفان سیاسی شده‌اند. وضعیت حقوق بشری در بحرین به قدری فاجعه بار است که بر اساس گزارشهای جهانی، این کشور در راس لیست سیاه نقض حقوق بشری قرار دارد.

حمایت همه‌جانبه عراق از فلسطین

با وجود موضع نرم بسیاری از سران عرب در نشست قاهره در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی، اما برخی رهبران حاضر در این نشست بدون هیچ گونه ملاحظه سیاسی، قاطعانه از ملت فلسطین حمایت کردند. محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق از جمله معدود رهبرانی بود که سعی کرد حقانیت فلسطینی‌ها بر سرزمینهای اشغالی را به گوش اعراب سازشگر برساند آن کسی که مورد ظلم واقع شده فلسطینیان هستند نه دشمن صهیونیستی.

السودانی در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه زمان مقابله با اشغالگری در فلسطین فرارسیده است، گفت:«رژیم صهیونیستی امروز به نقض قوانین از جمله قوانین جنگ ادامه می‌دهد، امری که بر امنیت بین‌المللی و پایداری آن تاثیر می‌گذارد و ممکن است این درگیری به منطقه کشیده شود که تامین انرژی در بازارهای جهانی را تهدید می‌کند و بر بحران‌های اقتصادی در جهان می‌افزاید و باب را برای درگیری‌های عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌گشاید».

السودانی با تاکید بر اهمیت توقف محو قضیه فلسطین و تلاش برای از میان برداشتن آن، گفت:«هیچکس حق سازش و عقب‌نشینی یا امتیاز دادن به نیابت از ملت فلسطین را ندارد چرا که فلسطینیان صاحبان این سرزمین هستند. اگر می‌خواهیم این فاجعه تکرار نشود، باید برای رفع محاصره کامل غزه بیشتر تلاش کنیم. ما خواستار ایجاد صندوق حمایت و بازسازی غزه هستیم و عراق از ارائه هیچ کمکی به غزه دریغ نمی‌کند». سخنرانی السودانی در نشست قاهره با استقبال برخی نمایندگان عراقی مواجه شده است و «جاسم العطوانی» نماینده پارلمان عراق، آنرا شجاعانه توصیف کرد.

سعد المطلبی رهبر ائتلاف دولت قانون در پارلمان عراق هم در گفتگو با خبرگزاری المعلومه با حمایت از سخنرانی السودانی و انتقاد از موضع انفعالی سایر رهبران عرب گفت:«موضع بین‌المللی و حتی کشورهای عربی و اسلامی در جریان اجلاس اضطراری در قاهره که به طور ویژه برای بحث در مورد وضعیت فلسطین برگزار شد، نشان داد که تامین منافع غرب بر منافع ائتلاف عربی ارجحیت دارد و تغییری نکرده است». این نماینده عراقی به استفاده از ابزارهای ممکن اعراب برای تنبیه حامیان اسرائیل اشاره کرد و گفت:«کشورهای عربی می‌توانند با استفاده از کارت اقتصادی بر وضعیت اروپا تأثیر بگذارند، اما این اتفاق نیفتاد و انتظار داشت تغییری در سیاست اسرائیل از سوی کشورهای عربی ایجاد نشود».

پیشتر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران از کشورهای اسلامی خواسته بود با تحریم نفتی رژیم صهیونیستی، آنرا به عقب‌نشینی از حملات در غزه وادار کنند اما کشورهای عربی تمایلی از خود نشان نداده‌اند. در جنگ اعراب و اسرائیل در اکتبر 1973، کشورهای عربی با تحریم نفتی کشورهای غربی برای تحت فشار قرار دادن رژیم صهیونیستی استفاده کردند که بهای نفت را تا 4 برابر هم افزایش داد ولی اکنون دیدگاه حکام عرب به قضیه فلسطین تغیی یافته است.

حکام عرب که در سالهای اخیر پروژه عادی سازی روابط با تل‌آویو را در پیش گرفته‌اند، نمی‌خواهند خللی در این زمینه ایجاد شود و از هر گونه اقدام تنبیهی علیه اشغالگران خودداری می‌کنند، اقدامی که سبب می‌شود تا دولت تندرو تل‌آویو بدون ترس از واکنش اعراب، جنایت بیشتری را در غزه و کرانه باختری مرتکب شود. کشورهای عربی درشرایطی در برابر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه از خود انفعال نشان می‌دهند که افکارعمومی جهان عرب خواستار مقابله جدی با وحشیگری صهیونیستها است ولی با این وجود، حکام عرب برخلاف خواست عمومی، منافع سیاسی و اقتصادی را بر هر چیز دیگری ارجح می‌دانند.

مواضع انفعالی کشورهای عربی در قبال کشتار فلسطینیان درحالی است که گروههای مقاومت در حمایت از مردم غزه، جبهه‌های جدید علیه رژیم صهیونیستی را باز کرده‌اند. حزب‌الله لبنان یکی از این گروهها است که از همان ابتدای شروع عملیات طوفان الاقصی، به حمایت از فلسطینی‌ها برخاست و برخی مواضع ارتش صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی را مورد هدف قرار داد و این مسئله صهیونیست‌ها را به شدت نگران کرده است که با ورود حزب‌الله به عرصه درگیری‌ها کار برای آنها دشوار خواهد شد. از اینرو، وقتی حزب‌الله به عنوان یک جنبش توانسته تا این حد از ترس و وحشت را در بین اشغالگران قدس ایجاد کند، بدون تردید کشورهای عربی هم در صورت اجماع می‌توانند دشمن صهیونیستی را مجازت کرده و جلوی اشغالگری آنرا بگیرند اما متاسفانه اعراب با پشت کردن به آرمان قدس، تل‌آویو را به تداوم اشغالگری ترغیب می‌کنند.  

نشست قاهره درحالی بدون حصول نتیجه به کار خود پایان داد که بیش از 2 میلیون ساکن غزه به طور شبانه روزی از سوی ارتش صهیونیستی هدف قرار می‌گیرند و در دو هفته گذشته نزدیک به 5000 نفر شهید و هزاران نفر دیگر زخمی شده‌اند و سکوت جامعه بین‌الملل به ویژه جهان عرب در برابر این جنایتها، مسیر را برای توسعه ارضی در سرزمینهای اشغالی هموار خواهد کرد و دود این بحران بیش از همه به چشم سازشگران خواهد رفت که هویت جعلی عبری را بر ناسیونالیسم عربی ترجیح دادند.